وقتی واژه پروتوتایپ را به زبان میاوریم، معمولا تصویر گنگی در ذهن بقیه ایجاد میشود و اکثرا هم پروتوتایپ را با مراحل دیگری از طراحی اشتباه میگیرند، سادهترین پاسخ به سوال پروتوتایپ چیست؟ این هست که: پروتوتایپ شبیهسازی چیزیست که در آخر پروژه خواهیم داشت! پروتوتایپ راه تست محصول قبل از پیادهسازی است.
با پرتوتایپ میتوانیم همان تجربهای که میخواهیم در نهایت از محصول داشتهباشیم را شبیهسازی کنیم، تستش کنیم و ایراداتش را برطرف کنیم. در هر مرحله از کار، با استفاده از ابزارهای مختلف تحت وب یا نرمافزارهای دسکتاپ، میتوانیم از محصولمان پروتوتایپ درست کنیم. میتوان کل پروژه را شبیه سازی کرد و یا فقط یک ویژگی خاص ان را به صورت جداگانه ساخت و تست کرد!
دلایل اهمیت و لازمه پروتوتایپ در طراحی سایت
ممکن است سوال پیش بیاید که چرا باید تلاش و وقت خود را برای ساختن پروتوتایپ هدر داد وقتی که می توان مستقیما وارد کار تولید وبسایت شد. جواب این سوال به پروژه بستگی دارد اما به طور کلی هدف از این کار صرفه جویی در وقت و هزینه است. به زبان ساده می توان گفت دلیل استفاده از پروتوتایپ در طراحی سایت، نتیجه بهتری است که در بر دارد. بسیاری از مشتریان بعد از ماه ها به سراغ تولید کننده می روند و اظهار می کنند که وبسایت آنچه را که انتظارش را داشتند انجام نمی دهد. اما با این کار مقدار زیادی پول را، در آینده ی پروژه می توان صرفه جویی کرد. با پروتوتایپ می توان قسمت های لازم را خیلی سریع و راحت به عینیت در آورد.
طراحان سایت نیز همانند یک سازنده، معمار یا نقاش، قبل از شروع کار از یک طرح خام اولیه، نقشه ابتدایی یا شمای کلی استفاده می کنند. استفاده از پروتوتایپ در طراحی سایت به درک بهتر قابلیت های سایت و سازماندهی آن کمک بسیاری می کند.
ساخت پروتوتایپ در چه زمانی انجام میشود
ساخت پروتوتایپ در واقع بعد از طراحی اسکچ و قبل از طراحی گرافیکی است، هدف اصلی پروتوتایپ در طراحی سایت تمرکز بر عملکرد سایت و ساختار کلی آن است و مکان دقیق قرارگیری اجزاء سایت، در مرحله بعدی ( فاز طراحی گرافیک) انجام می شود
طراحان سایت ترجیح می دهند که به جای انجام تغییرات در فایل فتوشاپ، ابتدا یک ساختار کلی از سایت دریافت کنند تا آزادی عمل بیشتری در کار طراحی داشته باشند.
مراحلی از طراحی که پروتوتایپ نیستند
گاهی پروتوتایپ با بقیه مراحل طراحی اشتباه گرفته میشود و وقتی میگوییم پروتوتایپ کلمات وایرفریم، اسکچ و موکاپ در ذهن افراد میاید ولی پروتوتایپ یک فرق اساسی با اینها دارد، و ان در تعاملی بودن پروتوتایپ است! وایرفریم، اسکچ و موکاپ، تصاویر ثابتی از مراحل مختلف طراحی هستند و نمیتوانند کار پروتوتایپ رو انجام دهند. با اسکچ میتوان ایدهها را خیلی سریع تبدیل به طرح پیاده شده کرد و نمایش داد و یا میتوتن طرح اولیه را اصلاح کرد. وایرفریم، ساختاری از نقشهٔ کلی محصول شماست، خطوطی که نشان میدهند هر شیء کجا قرار میگیرد، فارق از ظاهر و موشنها. موکاپ، یک تصویر گرافیکی از خروجی کار شماست، از موکاپ برای نشان دادن کار در یک فضای واقعی استفاده میشود.
در واقع پروتوتایپ یک مدل شبیهسازی شده از محصول است، مدلی که نشان میدهد محصول چگونه قرار است رفتار کند.
چه میزان از مشخصات محصول باید در پروتوتایپ وجود داشته باشد؟
استفاده از پروتوتایپ در طراحی سایت به دلیل عدم نمایش جزئیات صفحات، به کاربران این امکان را می دهد تا بر روی اهداف اصلی سایت تمرکز بیشتری داشته باشند. بدون در نظر گرفتن کار طراحی، صاحب سایت می تواند از خود بپرسد: آیا اطلاعات تماس شما به طور واضح در سایت درج شده است؟ آیا ساختار سایت مرتبط با اهداف کلی سایت هست یا خیر؟ آیا کاربران می توانند به راحتی با سایت کار کنند؟ آیا اهداف سایت شما به راحتی قابل تشخیص است؟! پس نباید جزییات زیادی در پروتوتایپ آورده شود و به هدف و کلیات باید توجه بیشتری داشت.
پروتوتایپ ایدهآل باید کیفیتی میانه داشته باشد. اگر کیفیت خیلی پایین باشد، بینندگان باور نمیکنند که این پروتوتایپ بتواند به یک محصول نهایی تبدیل شود. از طرف دیگر اگر کیفیت بسیار بالا باشد، زمان زیادی را صرف آن خواهید کرد و شاید هرگز تمام نشود. پس میبایست کیفیتی میانه داشته باشد. نه زیاد بالا و نه زیاد پایین؛ بلکه مقدار صحیح.
منظور از وفاداری در طراحی پروتوتایپ چیست؟
وفاداری به معنی میزان نزدیکی پروتوتایپ با نسخه نهایی است. گزینهها و سطوح دقت متفاوتی وجود دارند که بسته به مرحله فرایند طراحی پروتوتایپ و هدف آن فرق میکنند
.
چه سطوحی از وفاداری وجود دارند؟
-
وفاداری کم: روشهای با وفاداری کم مانند طراحیهای قلم و مداد باعث تولید پروتوتایپهایی با وفاداری دیداری و محتوایی پایین میشوند که امکان ارزیابی و ایجاد تغییرات سریع را فراهم میکند. بدین ترتیب کاربر مجبور میشود که بر روی کارکرد برنامه تمرکز کند و به جای نکات ظاهری بر روی شیوه عملکرد برنامه تمرکز داشته باشد.
-
وفاداری متوسط: ابزارهای مبتنی بر رایانه مانند Visio آنچه که پروتوتایپ با وفاداری متوسط مینامیم را با استفاده از شبکههای سیمی و گردش کاری تولید میکنند. این سطح از وفاداری برای نمایش رفتار سیستم و تعیین رفع نیازهای کاربر و همچنین ارزیابی تجربه کاربری استفاده میشود.
-
وفاداری بالا: پروتوتایپهای با وفاداری بالا میتوانند چنان واقعی باشند که در برخی موارد با محصول نهایی اشتباه گرفته شوند. همچنین تولید این پروتوتایپها به زمان بسیار بیشتری نیاز دارد. ابزارهایی مانند InVision، Sketch، Figma، Adobe XD، Farmer و مواردی از این دست امکان ایجاد پروتوتایپهای با وفاداری بالا را به کاربران غیر تکنیکی ارائه میکنند. با اینکه این نوع پروتوتایپها را نمیتوان به کد قابل استفاده تبدیل کرد؛ اما برای تست قابلیت استفاده یا اهداف تمرینی در ادامه مراحل طراحی بسیار مفید خواهند بود.
از چپ به راست به ترتیب: پروتوتایپهای با وفاداری کم، متوسط و بالا
چگونه یک ابزار ساخت پروتوتایپ انتخاب کنیم؟
بسته به نیازها و رویکرد شما در طراحی، طیف گستردهای از ابزارها برای ساخت پروتوتایپ وجود دارند. پیش از انتخاب ابزار چند سؤال است که باید از خود بپرسید:
-
برای یادگیری روش استفاده از این ابزار به چه مدت زمانی نیاز دارید؟
-
آیا ابزار انتخابی از نیازهای ما برای طراحی (وب، برنامههای نرمافزاری، برنامههای تلفن همراه، فناوریهای جدیدتر و …) پروتوتایپ پشتیبانی میکند؟
-
ایجاد تغییر در پروتوتایپها تا چه حد آسان است؟
-
آیا میتوان از قالبهای از پیش تعریف شده در این ابزار استفاده کرد؟
بایدها و نبایدهای پروتوتایپ چیست؟
بایدها:
- از همان ابتدا با گوشزد کردن این نکته به کاربران و ذینفعان که پروتوتایپ روشی برای یافتن پاسخ برای سؤالات است و نه نمایش محصول نهایی، سطح انتظارات آنها را تعیین کنید.
- نسخه با وفاداری بالای پروتوتایپ خود را به صورت واقعی طراحی کنید (مثلاً تأخیر در پاسخدهی را نیز در آن بگنجانید) تا کاربران و ذینفعان زمانی که آن را با نسخه نهایی محصول مقایسه میکنند، ناامید نشوند.
- قالبها و نسخههای تهیه شده را ذخیره کنید تا در پروژههای بعدی مورد استفاده قرار دهید.
نبایدها:
- ویژگیهایی که در محصول نهایی وجود نخواهند داشت را در پروتوتایپ نگنجانید.
- کمالگرا نباشید. خوب بودن کافی است. هدف از تهیه سریع پروتوتایپ ارائه ذهنیتی از محصول نهایی به همه افراد است.
- همه چیز را پروتوتایپ نکنید!